زهرا رسول زاده نمین

گزارشی که در  شماره ۴۴۹ روزنامه شهروند مورخ چهارشنبه ۱۹ آذر۱۳۹۳ منتشر شده است را در ذیل می خوانید:

هنر پتینه اثر خانم زهرا رسول‌زاده نمین نخستین کتاب به زبان فارسی درباره هنر پتینه است. در این کتاب توضیحات مفصلی مربوط به رنگ – ابزار – مواد و ١۶ تکنیک مختلف هنر پتینه تدوین شده است. این کتاب در قطع مجله‌ای در ١١٢ صفحه رنگی منتشر شده است.
کتاب شامل١٠ فصل است: فصل اول«تعریف واژه پتینه». نویسنده در این کتاب پس از تعریف جامع واژه پتینه به اجمال محتوی کتاب را از نظر تکنیکی در ۶ بخش مختلف تشریح می‌کند و به طرز موجز به بیان مباحثی در شناخت رنگ و کاربرد آن در هنر پتینه، حلال‌ها و مدیوم‌ها، جنسیت شیء پتینه شده، ابزار کار، بافت پتینه و انواع آن، شیوه‌های مرمت آثار شکسته شده و ساخت مجدد آن می‌پردازد.
فصل سوم کتاب به مبحث آشنایی بارنگ و خواص آن شامل جوهر رنگ، پودر رنگ‌ها، رنگ‌های روغنی، رنگ پلاستیک، اکریلیک، رنگ ماشین، رنگ ویترای، مرکب‌های رنگی، لاک الکل و رنگ‌های اسپری اختصاص دارد.
رسول‌زاده در فصل چهارم کتاب به انواع حلال‌ها مانند تینر فوری، تینر روغنی، روغن بزرک، تربانتین، اسکاتیف و الکل می‌پردازد و درباره هرکدام از اینها توضیحات کافی برای هنرمندان ارایه می‌دهد.
فصل پنجم کتاب پتینه به معرفی پاک‌کننده‌ها، مات‌کننده‌ها، روشن‌کننده‌ها و پوشاننده‌ها اختصاص یافته است.
فصل ششم اما به معرفی زیر رنگ‌ها در این هنر زیبا می‌پردازد.
فصل‌های هفتم تا دهم به معرفی مواد و ابزار لازم هنر پتینه، مواد و ابزاری، تکمیل‌کننده‌ها، انواع قلم‌موها، بافت و انواع آن می‌پردازد. رسول‌زاده نمین پس از ارایه یک تعریف از بافت به معرفی انواع بافت‌ها در این هنر می‌پردازد. در این مبحث مخاطب به ایجاد بافت باوسیله‌های مختلف آشنا می‌شود. معرفی تکنیک‌های متنوع در هنر پتینه‌کاری نیز با تبیین ١۶ تکنیک پتینه ادامه می‌یابد.
این کتاب ازجمله منابع قابل استفاده برای هنرمندان هنرهای تجسمی و علاقه‌مندان به هنر پتینه است.
این کتاب با نام «اسرار و رموز هنر پتینه»  در سال ١٣٩٢ تجدید چاپ شده است.
 تاپستری
در پیش‌گفتار کتاب، مؤلف با توضیحاتی مفید و مختصر در باب دست بافته‌ها و تاریخ طولانی این هنر، ذهن مخاطب را برای مطالعه و آشنایی باهنر تاپستری آماده می‌سازد. سپس رسول‌زاده به تاریخچه بافت اشاره کرده و ادامه می‌دهد: «بافت یکی از تجربه‌های ابتدایی بشری است که بر حسب نیاز و ضرورت برای مقابله با سرما، گرما و تهدیدات طبیعی به صورت تن‌پوش، روانداز، زیرانداز و پوشش دهنده خانه یا محافظ وسایل مورد استفاده قرار گرفته است. زبان تاروپود، رنگ و نقش بافته‌های ما مستندهایی هستند که داستان‌ها، افسانه‌ها، خلق و خو، سبک زندگی، سرنوشت و تمدن انسانی را به نمایش می‌گذارند. نویسنده در تاریخچه هنر تاپستری به دو نوع بافت اشاره می‌کند:
الف) بافت‌هایی که با دست انجام می‌شود
ب) بافت‌هایی که در تهیه آنها از دار یا کارگاه استفاده می‌شود
او در توضیح این ابزار به تعریف زیر قایل است:
– دارهای افقی: این دار مخصوص کوچ‌نشینان است که جای ثابتی ندارند و به راحتی جمع و ساخته می‌شود…
– دارهای عمودی: پایه‌های آن روی زمین قرار می‌گیرد و از دو نوع چوبی و آهنی ساخته می‌شود…
– رنگ در بافت: شامل رنگ‌های گیاهی، رنگ‌های حیوانی، رنگ‌های معدنی و شیمیایی…
– بافت: در این بخش به مواردی مانند: دار، چله یا تار، پودهای رنگی، طرح، شانه، قیچی و ماکو
اشارات مفید و کاربردی ارایه می‌شود.
رسول‌زاده در تعریف تاپستری موارد زیر را بر می‌شمرد:
*تاپستری مترادف و معادلی در زبان فارسی ندارد.
*تاپستری یک بافت تجسمی از زیر مجموعه هنر الیاف است که در عین سادگی پررمز و راز و درونگراست.
*این هنر همیشه درجست‌وجوی بافته‌ها، یافته‌ها و نوعی بیان جدید است.
*یکی دیگر از خصوصیات این هنر اجرای خود هنرمند به تنهایی است. از ابتدای چله‌کشی تا قیچی آخر را خود هنرمند بنا به سلیقه خود آزادانه انجام می‌دهد.
*تاپستری بافتی آزاد است و هنرمند همیشه میان تار و پودها به دنبال رهایی و آزادی هنگام کار است.
رسول‌زاده در بیان تاریخچه تاپستری بر این باور است که  نخستین بافته‌های تاپستری مربوط به قبطی‌های مصر باستان است. تصاویری از کتاب یوحنای مقدس نشان می‌دهد که فرانسویان با تاپستری آشنا بوده‌اند. سرخ‌پوستان قاره آمریکا نیز تاپستری را می‌شناخته‌اند. پتو‌ها، پرده‌ها و روانداز‌های سرخ‌پوستان گواه این مدعی است. هرچند اگر به‌طور گسترده‌تر به همه اقوام و تمدن‌های بشری نگاهی بیندازیم نشانه‌های بسیاری از هنر تاپستری را خواهیم دید. ایرانیان نیز از دیرباز با این هنر آشنایی داشته‌اند. کشف قالی پازیریک که نخستین دست بافته روی زمین است جایی برای تردید باقی نمی‌گذارد.
کتاب تاپستری ازجمله متن‌های مورد استفاده هنرمندان هنرهای صنایع‌دستی به حساب می‌آید.

به قلم: |  مریم کاملان    |